بانک سفال ايران


با درک اهمیت فرایند سفالگری در مطالعه فرایندهای تکنولوژیکی و فرهنگی و فلات ایران در اواخر سال ۱۳۷۷ اجری طرح پژوهشی (بانک سفال ایران) به صورت طرح ملی از سوی سازمان پژوهش‌های علمی کشور و مساعدت‌های مؤسسه باستان شناسی دانشگاه تهران به تصویب رسید.
یکی از هدف‌های عمده طرح جمع آوری روشمند نمونه سفال‌های مناطق مختلف ایران در دوران‌های پیش از تاریخ، تاریخی و اسلامی به صورت متمرکز در یک سامانه اطلاعاتی بوده است.

با توجه به گستردگی زمانی و مکانی موضوع و نیز دسترسی آسان به اطلاعات مورد نظر، بکارگیری فن آوری‌های نوین را در این طرح الزام‌آور ساخته است. بدین منظور در آغاز اجرای طرح، طراحی نرم افزار اختصاصی که پاسخگوی نیازهای پژوهشگران سفال باشد مد نظر بوده است.
نرم افزار بانک سفال ایران داری قابلیت‌هایی می‌باشد، از جمله طبقه بندی اطلاعات تخصصی ۴۳ فیلد اطلاعاتی برای هر منطقه سفال و نیز تصاویر رنگی و سیاه و سفید آنها می‌باشد. افزون بر آن، با توجه به اینکه مشاهده عینی سفال برای پژوهشگران به خصوص باستان شناسان از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می‌باشد، شیوه‌های بایگانی قطعات سفال که در بانک نگهداری می‌شوند، به گونه ایست که امکان دسترسی آسان و مشاهده آنها را بری اینگونه پژوهشگران فراهم می‌سازد.

تا کنون نمونه سفال‌های پیش از ۸۰۰ محوطه باستانی ایران، در دوره‌های فرهنگی فلات ایران در بانک سفال ذخیره شده است. بیشترین تعداد مربوط به مناطق شمال مرکزی و شمال غرب ایران می‌باشد. در حال حاضر ذخیر اطلاعاتی بانک سفال ایران برای آموزش دانشجویان رشته باستان شناسی دانشگاه تهران مورد استفاده قرار می‌گیرد. لازم به ذکر است، پژوهشگران و علاقمندان دیگر نهادهای آموزشی و پژوهشی کشور می‌توانند از اطلاعات این بانک استفاده نمایند.
​​​​​​​



کارگاه آموزش

سفالگری به عنوان قدیمی ترین ” صنعت ” در پیش از تاریخ ایران همواره از موضوعات مهم مطالعات باستان شناسی بوده است. دلیل این امر، فراوانی یافته‌های سفالین، از حفاری و بررسی سطحی محوطه‌های باستانی دوره‌های مختلف پیش از تاریخ است که بستر لازم را برای مطالعات همه جانبه و آموزش دانشجویان فراهم می‌آورد. از این نظر از سال ۱۳۷۲ بدین سو، کارگاه آموزشی سفال با استفاده از ذخیره موجود در مؤسسه باستان شناسی دانشگاه تهران تشکیل گردید.
در این کارگاه آموزش عملی سفال به تعداد چهار واحد درسی جهت دانشجویان دوره کارشناسی باستان شناسی دانشگاه تهران ارئه می‌گردد. از سوی دیگر دانشجویان تحصیلات تکمیلی رشته باستان شناسی نیز از ذخیره مطالعاتی (بانک سفال ایران) که در مؤسسه از سال ۱۳۷۴ به بعد تشکیل شده است، جهت تکمیل پایان نامه‌های خود بهره می‌برند.
در بانک سفال یافته‌های سفالی بیش از هزار محوطه باستانی ایران به صورت روشمند و سامان یافته نگهداری می‌شود که از آنها با هدف‌های آموزشی و پژوهشی بهره برداری می‌گردد. اطلاعات طبقه بندی شده بانک سفال به صورت عینی (مطالعه مستقیم سفال‌ها) و مجازی (دیجیتالی) در دسترس پژوهشگران می‌باشد. تا‌کنون بیش از ۵۲۰ نفر از دانشجویان باستان شناسی دانشگاه در کارگاه آموزشی سفال مؤسسه باستان شناسی آموزش‌های لازم را گذرانده‌اند.